Słodziutka agresja

Co u ciebie słychać?
23 grudnia 2022
Pułapka poczucia straconego czasu
6 stycznia 2023

Transkrypcja tekstu:

Wpływ emocji na gospodarkę chemiczną naszego organizmu, a co za tym idzie objawy fizyczne raczej już nie budzi naukowych wątpliwości. Wiemy przecież, że sytuacje zagrożenia wywołują podniesiony poziom kortyzolu, co wpływa na konkretne efekty somatyczne, jak na przykład napięcie mięśniowe. Z kolei przytulanie podnosi oksytocynę, co znacznie poprawia samopoczucie. Jednak od pewnego czasu nauka zorientowała się, że ten wpływ nie działa jedynie w jedną stronę, bo kiedy zmieniają się poziomy konkretnych hormonów czy substancji w organizmie wywołuje to konkretny skutek w emocjonalnym systemie. Stały podniesiony poziom kortyzolu dla przykładu będzie więc miał wpływ na uczucie permanentnego stresu, a zbyt niski poziom oksytocyny spowoduje spadek poziomu empatii odczuwanej w stosunku do innych i wpływa na nieprawidłowe budowanie interakcji społecznych. O ile jednak łączenie takich hormonów jak kortyzol czy oksytocyna z naszymi emocjonalnymi reakcjami jest już badawczo dość powszechne, o tyle wciąż istnieje pewien temat tabu, o którym niezbyt chętnie chcemy dyskutować i co tu dużo mówić, który może być dosyć irytujący dla wielu ludzi. Ale zanim przyjrzymy się pewnym dość szczególnym badaniom wyobraźmy sobie taką oto przykładową scenę. Oto pan Franciszek, który raczej nie odmawia sobie słodkości. Porannej kawie zawsze więc towarzyszy jakieś ciastko, a w reszcie dnia stale obecnym wypełniaczem kieszeni są najprzeróżniejsze batony, po które nasz bohater sięga w sytuacjach trudnych. Kiedy na przykład inny kierowca zdenerwuje go samym faktem korzystania z tej samej drogi, który to fakt pan Franciszek skomentuje serią bojowych okrzyków złożonych z wachlarza niecenzuralnych nazw organów płciowych okraszoną wymachiwaniem pięściami, to by pozbyć się powstałego w ten sposób napięcia łapie za batonik i jakoś do następnej awantury da się przeżyć. Co więcej kuracja batonikowa jest stosowana przez pana Franciszka w wielu trudnych sytuacjach, nawet wówczas, kiedy sam siebie emocjonalnie nakręci tym, że jakiś szczegół nie poszedł po jego myśli. Generalnie batoniki są przez niego wtranżalane zarówno by rozładować już powstały stress, jak i w sytuacji, kiedy jego widmo wisi w powietrzu i istnieje nadzieja, że jakoś by się dało zdenerwowania uniknąć. Aż tu nagle i niespodziewanie – tu musimy nieco wysilić naszą wyobraźnię – okazuje się, że cały zapas słodkości, w tym ulubionych batoników pana Franciszka zniknął z pobliskich sklepów. Nie ma ani ciastek, ani batonów, ani też najmniejszego śladu innych łakoci. A życie pana Franiszka przecież z tego powodu nie zamarło w bezruchu, bo już kolejne stresowe sytuacje pojawiają się na horyzoncie. Jak zatem teraz pan Franiszek zareaguje na kolejnego wkurzającego kierowcę, na panią w kolejce w kasie, która jego zdaniem zbyt wolno odlicza pieniądze, czy na sąsiada, którego kot zeżarł Franiszkowi z balkonu skitrane tam śledzie? Czy na pewno tak samo, jak w sytuacji, w której we franiszkowych kieszeniach wciąż znajdował by się zapas słodkich batonów? Chyba nie trzeba specjalnego wysiłku wyobraźni by przewidzieć, że w tej sytuacji Franiszek, który i tak już jest raczej jednostką interakcyjnie trudną, teraz będzie już naprawdę nie do zniesienia. Teraz zostawmy ten z premedytacją zmyślony przykład i przejdźmy do badań. Oto w 2014 roku połączone siły naukowców z kilku brytyjskich oraz amerykańskich uniwersytetów przeprowadziły dość szalone badania. Wytypowano do nich grupę 107 małżeństw, których zachowania obserwowano przez 21 dni chcąc sprawdzić jakie są źródła możliwej przemocy stosowanej wobec partnera w stałym związku oraz od czego zależy poziom samokontroli w tym obszarze. Badanym jednak nie przedstawiono rzeczywistego celu badania, by zminimalizować prawdopodobieństwo, w którym ta wiedza mogła by mieć wpływ na wynik. Zamiast tego przekonano ich że biorą udział w psychologicznym eksperymencie badającym kwestie rywalizacji w grach komputerowych. Małżonków zamknięto więc w oddzielnych pokojach, w których nie widząc się nawzajem grali w komputerową grę rywalizując ze sobą o zwycięstwo. Każdy z uczestników otrzymał również laleczkę woo doo wyobrażającą partnera i zestaw 51 szpilek, co miało być sposobem na wyrażenie swojego gniewu w przypadku przegranej. Zatem przegrywający mogli wyładować swą złość na partnerze wbijając w lalkę szpilki, tym bardziej że wygrywający otrzymali już dużo bardziej drastyczną możliwość. Było nią naciśnięcie przycisku, który uruchamiał w kabinie partnera potężny dźwięk będący mieszanką odgłosu szurania paznokciami po tablicy, sygnału karetki pogotowia oraz dźwięków towarzyszących borowaniu zębów. Ten więc z partnerów, który wygrywał potyczkę w komputerową grę mógł dopiec przegranemu odpowiednio długo przyciskając przycisk generujący nieznośny dźwięk. Za co oczywiście przegrany odwdzięczał się katując lalkę szpilkami. Niezła jazda, prawda? Jednak – o czym badani nie wiedzieli – przez dwadzieścia jeden dni tego eksperymentu dosyć dokładnie śledzono funkcjonowanie ich organizmów oraz regulowano ich dietę by móc stwierdzić jakie wskazania mogą mieć związek z niższym, a jakie z wyższym poziomem złości, gniewu czy agresji w trakcie zwycięstw czy też przegranych. Okazało się, że ci badani, u których na skutek manipulacji dietą nastąpiło obniżenie poziomu cukru we krwi wykazywali się znacznie zwiększonym poziomem zachowań agresywnych, w tym okrucieństwa wobec swoich partnerów w porównaniu z pozostałymi.
A teraz przełóżmy wyniki tych strasznych badań na konkretne wnioski: otóż jeśli chcesz wychodować agresywnych ludzi i sprawić by byli do siebie wrogo nastawieni i nie wahali się przed okrucieństwem to weź ich najpierw uzależnij od podniesionego poziomu cukru we krwi, a następnie obniż im ten poziom. Kiedy to zrobisz ludzie ci chcąc uniknąć emocjonalnych napięć sami będą sięgali po cukier w nadmiernych ilościach, byle tylko ustrzec się sytuacji, w której jego brak będzie się negatywnie odbijał na ich relacjach społecznych oraz emocjonalnemu funkcjonowaniu. W ten sposób wypracują sobie strategię radzenia sobie z przeciwnościami losu, stresem, czy w ogóle z ciężkim życiem za pomocą stałego utrzymywania odpowiednio wysokiego poziomu cukru. Dzisiaj tę technikę wywierania społecznego wpływu – niezależnie do tego czy uznamy ją za działanie celowe czy wyłącznie za efekt ludzkiej bezrefleksyjności widać już na ulicach wielu zachodnich społeczeństw i to gołym okiem. Kiedy bowiem dostarczanie do organizmu cukru staje się emocjonalnym regulatorem, to efektów takiego funkcjonowania nie da się ukryć i nie trzeba do tego całych dekad, czy pokoleń bo wystarczy zaledwie kilka lat. Oczywiście pomijam cały aspekt zrujnowania fizycznego zdrowia, bo dla wielu badaczy jest już aż nadto oczywisty. Zwracam jedynie uwagę na to, że efekt przecukrzenia nie jest wyłącznie generatorem stałego podniesionego poziomu społecznej agresji, ale powodem dla którego ten poziom niestety z roku na rok rośnie. I niestety ma swoje objawy tam, gdzie się go mało spodziewamy.
W 2010 roku naukowcy z Uniwersytetów Ohio oraz Kentucky przebadali 693 osoby w kontekście tendencji zarówno do deklarowanego, jak i rzeczywistego wybaczenia innym w różnych życiowych sytuacjach, poczytywanych za wyrządzoną krzywdę i to na różnych poziomach. Badania te nazwano „słodką zemstą” bo ich wyniki pokazały, że istnieje ścisły związek pomiędzy fizycznymi markerami niedoboru glukozy, a więc objawami prowadzącymi do cukrzycy typu 2, oraz – tutaj zacytujmy – korelowały negatywnie z dyspozycyjną tendencją do wybaczania innym i pozytywnie z bezlitosnymi motywacjami wobec hipotetycznych i rzeczywistych przestępców. We wnioskach z badań naukowcy wskazują, że ich odkrycia dostarczają dowodów na to, że przebaczenie zależy od tego, jak skutecznie organizm wykorzystuje glukozę.
Uzależnienie od cukru trzyma nas w szachu, bo kiedy próbujemy obniżyć jego poziom musimy zapłacić emocjonalne i społeczne koszty. Z jednej strony siada nam samopoczucie i wychodzi na wierzch nie radzenie sobie z emocjami, a z drugiej strony stajemy się po prostu wredni dla innych. To dokładnie przykład uroczego pana Franciszka, który znajduje się w cukrowym klinczu – żre słodkie, żeby sobie radzić z życiem i by jakoś wytrzymać z samym sobą, ale kiedy chciałby to słodkie ograniczyć, to wszystko staje się jeszcze trudniejsze. Co więcej cierpi na tym jego całe otoczenie, którym do zemsty już nie wystarczy laleczka woo doo z namalowaną franciszkową facjatą, bo najchętniej zamiast wbijać weń szpilki obili by mu gębę szpadlem. Czy zatem nie ma z tej sytuacji wyjścia? Jest, ale niestety wyłącznie jedno – to cukrowy detoks, którego celem ma być takie wyregulowanie poziomu cukru by utrzymywał się nie tylko w medycznej normie, ale co najważniejsze, by nie zaliczać skoków jego poziomu zarówno w jedną, jak i drugą stronę, kiedy nie radząc sobie z konkretną sytuacją stosujemy strategię ucieczki od problemów przez cukier. Co mówię z autentycznym bólem, bo przecież nie ma co ściemniać że ciastki nie są takie pyszne.
Pozdrawiam